miércoles, agosto 29, 2012

A Historia é noticia: O Home sen Paz

A Historia é noticia: O Home sen Paz

Quinta-feira, 6 de Janeiro de 2011

O Home sen Paz

Simón Vázquez e David Formoso estrean en Camelle un documental que dignifica a Man e reivindica a súa obra dende unha perspectiva global

VANESA OLIVEIRA . SANTIAGO
 FOTO: AXENCIAS
Oito anos despois do seu pasamento, Manfred Gnädinger segue a ser un crebacabezas incomprendido. Para botar algo de luz sobre a súa vida de anacoreta e a opinión que os veciños e os expertos en arte teñen da súa obra, Simón Vázquez e David Formoso rodaron o documental Man, home sen paz, que se proxectou onte na Casa da Cultura de Camelle e que volverá exhibirse o próximo día 8, ás 19:39 horas.

"A película racha coa imaxe que tiña de raro, tolo e excéntrico, descubrindo que detrás do seu radical xeito de vida, estaba un home atormentado, que buscaba o seu lugar vital na arte", comentan os autores. Amigos, veciños, expertos en arte como Juan Creus, Antón Castro, Antón Sobral e Carmen Hermo e o propio Man teñen voz neste documental que achega novos datos grazas ao material -sobre todo, escritos e fotografías- descuberto na humilde casa de Man en Camelle, a onde chegou en 1961.
Simón Vázquez, o director da cinta, entrou en contacto coa figura do anacoreta hai dous anos cando recibiu o encargo de facer unha curta sobre o sexto aniversario do seu pasamento. "Decateime que o contorno de Man estaba cheo de grandes tópicos. Entón, puiden acceder aos documentos que apareceran na súa casa, en especial, un manuscrito de aforismos acompañado de ilustracións, un proxecto de libro de Man. Os aforismos, de forma illada, non tiñan sentido. Foi aí cando me decatei que facía falta un documental que dignificara a súa figura e que o analizase dende unha perspectiva global", explica Simón Vázquez.
Aínda que o máis coñecido da súa obra son as esculturas de pedra que o Prestige tinguiu de chapapote, para o director da cinta o "verdadeiro traballo" de Man está nas fotos e nos textos que tan celosamente gardou na súa casa. Durante os 41 anos que pasou en Camelle, Man loitou por "conciliar Natureza e progreso". Foi, en palabras de Simón, "un neno atormentado que buscaba algo que non daba atopado e por iso decidiu marchar de Alemaña e vivir afastado do mundo".
Porén, o seu illamento non era tal. Ben é certo que o seu carácter introvertido e a falta de comunicación co pobo, provocaba nos veciños certos receos e "incomprensión" cara á súa estraña forma de vida pero Man sabía do que acontecía en Camelle e no mundo. "Estaba ao día: lía prensa e mesmo lle escribía cartas ao ministro do Interior alemán. Un dos seus principais dramas foi a construción do dique de abrigo, que lle destruíu parte do seu espazo artístico", apunta o director da cinta. O outro, a marea negra do Prestige, que o colleu con 67 anos e sumiuno nunha profunda depresión que o levaría á morte o 28 de decembro de 2002.
Precisamente un dos debates que se aborda no filme é o de que Man era ou non un verdadeiro artista. Para o realizador non hai dúbida. "Era un artista total, ao que non é posible pórlle unha etiqueta como escultor, fotógrafo ou pintor. Era unha persoa única que viviu e tivo un estilo propio. Estaba ao día nos movementos artísticos da época. Falta moito por analizar da súa obra, e sobre todo, falta ter unha visión global", comenta Simón. De feito, Man foi o primeiro en introducir en Galicia a revolución estética dos cincuenta e principios dos sesenta. Segundo David Formoso, Man estaba conectado con "movementos artísticos como o Land Art, a Arte Povera ou o Environment Art, nos que bebía a súa inspiración".
Ao ver do guionista, era un home "radical", cunha imaxe peculiar -vestía en taparrabos, ía sempre descalzo, alimentábase só de froitos e verduras- e que pretendía vivir "renunciando aos bens materiais". Con todo, o único ao que non renunciou nunca foi á arte, esculpindo as rochas que rodeaban a súa casa, deseñando unha casa con perspectiva arquitectónica, pintando círculos nas fachadas das casas para dotala de pel, ou facendo fotografías.

Sen noticias dos cadros que enviou a Xenebra e Alemaña
As gravacións do propio Man conseguírona a través de cintas VHS duns turistas que falaron co anacoreta, e de imaxes da Escola de Imaxe e Son da Coruña ou algúns fragmentos grabados polo propio Man. Do mesmo xeito, o que os limitou á hora de botar man dos seus documentos é que "o 80 por cento estaban escritos en alemán, reescribía sobre outros textos e cunha letra moi miudiña", indica David Formoso. Ademais de se teren predido algunhas gravacións, tamén se descoñece onde se atopan os cadros que fixo nos primeiros dez anos que estivo en Camelle, "que mandou a museos de Xenebra e Alemaña pero dos que non hai noticias", engade o guionista.
O documental, realizado pola produtora Infernos TV, foi proxectado este ano no Festival Internacional de Cine de Ourense e agora está pendente da súa estrea na TVG.

SEN PROTECCIÓN PÚBLICA

"O dramático é que o seu museo está cada vez máis deteriorado"
Os documentos atopados na casa de Man están a ser xestionados pola Fundación que leva o seu nome. "O máis dramático é que o seu museo está cada vez máis deteriorado e a burocracia impide tomar medidas para protexelo. Para nós non é un museo senón un taller no que Man esculpía as súas macroesculturas", indica o director do documental.
De feito, a súa obra vaise borrando pouco a pouco pola acción do mar. Hai pouco máis dun mes, a acción do último temporal que azoutou a Costa da Morte volveu deteriorar o seu museo. "Malia deixar á Administración Central 121.000 euros para coidalo, ningún goberno, nin central nin autonómico, se preocupou por un espazo artístico que nos meses de xullo e agosto visitan mais de seis mil persoas", denuncian os autores da cinta. "Polas súas obras cobraba o que el chamaba o prezo da dignidade e ese diñeiro mandábao ao Terceiro Mundo. Non lle importaban os cartos senón a posibilidade de envialos para axudar os máis pobres", explica David Formoso.
Unha figura obsesionada coas pedras, as figuras redondeadas, a reciclaxe de materias, o que o afastou dos seus veciños que se debatían entre admiralo pola súa arte total ou odiar o seu illamento. 

el ángel caído - Man de Camelle

el ángel caído - Man de Camelle

Man de Camelle - Manfred Gnädinger
En 1985, el periódico Antena Semanal difundía la siguiente noticia:

"En el duro litoral coruñés, en plena Costa de la Muerte, se encuentra el pequeño puerto de Camelle. Algo menos de dos mil almas y una economía basada en la pesca y el marisco. Cosa corriente en Galicia. Pero Camelle tiene algo más: Man -hombre-, un alemán que, afincado allí hace 22 años, encontró su paraíso perdido entre la fuerza salvaje de las olas y la maleable roca marina.
Solitario y tal vez lúcido, ha creado en Camelle un museo de arte vivo".
 
Fotografías: Enrique Macía López
El 12 de marzo de 2006, el periódico La Voz de Galicia, publicaba un artículo de Manuel Sánchez Dalama, en el que se decía:

"A Manfred Gnädinger le hallaron cuando ya habían transcurrido varios días de su solitaria muerte. No se le practicó la autopsia. ¿Para qué, si todos sabían que el hombre padecía de la circulación y en las últimas semanas sufría una aguda depresión? De habérsele hecho la autopsia tal vez los patólogos hubieran hallado en sus pulmones demasiadas evidencias del chapapote que durante más de un mes se vio obligado a respirar, cercado en su caseta por el letal petróleo del Prestige; los que, mascarilla por medio, respiraron durante algunas horas al día el insoportable olor del chapapote saben bien a lo que me refiero.
La muerte por intoxicación paulatina y evitable es algo demasiado prosaico; más poético resulta divulgar la idea de que Manfred falleció de tristeza, con lo que la responsabilidad de su muerte recae sobre sí mismo y, además, éste es el tipo de sufrimiento que se espera en un artista genuino."

Fotografía: José Manuel Casal
En el otoño de 2006 ha iniciado su andadura la Iniciativa Man de Camelle, a quienes hemos realizado las siguientes preguntas:

¿Cuándo aparece Iniciativa Man de Camelle?
La inciativa surge luego de casi cuatro años viendo cómo el legado de este hombre se destruye conscientemente en su propio pueblo, mientras fuera crece la expectación por su figura: en 2004 el cineasta francés Noel Namëre hizo un documental sobre su vida y el Prestige, este documental se emitió en la tv publica francesa pero en España no ha logrado entrada; 28 pintores de Baleares editaron un libro en común, dedicado a Man, que nadie ha visto por acá; 34 pintores reconocidos subastaron obras personales para destinar lo recaudado a su museo, y tampoco se ha visto nada; Joan Isaac, el cantautor catalán, le compuso una canción que en enero de este año grabó junto con Ana Belén; idem otros grupos musicales como Banda Inaudita; la pintora burgalesa Rosa Palacios pintó una serie de cuadros en su memoria; la libreta de Miguel de Lira aún hoy sigue cosechando apoyos en Internet; esta semana sale al público en Galicia un libro "A pegada de Man" (editorial Xerais), escrito por el poeta Xoan Abeleira; en octubre la tv alemana filmará un documental sobre su vida y obra en la Costa da Morte; y algún otro etc. andará por ahí.
Mientras esto ocurre el museo de Man está cada día más abandonado, su obra pictórica y escrita se deteriora, su propio dinero (120.000 €) está punto (si no lo ha sido ya) de ser requisado por Hacienda; y algún otro etc., todo fruto de las indefiniciones administrativas.
"Nadie es profeta en su tierra", pero esto es demasiado, y a algunos nos ha parecido que algo debe hacerse y de la forma en que Man lo haría.

¿Cuántas firmas esperáis recoger? ¿Cuántas hacen falta?
La recogida de firmas se está haciendo según lo establecido en la Ley 4/2001, reguladora del derecho de petición. Pueden ser cinco firmas o cinco mil, eso lo dirá la gente (ésta no es la "ley de inciativa legislativa popular", que exige 15 mil firmas) pero la administración debe responder a la petición en un plazo de tres meses.
Se trata de intentar que la máxima autoridad de la Comunidad actúe y, tal vez, se haga justicia.
Utilizar los mecanismos que nos brinda el estado de derecho para que se rectifiquen las barbaridades.

¿Qué representa para vosotros la figura de Man después de estos años?
Ecologista, humanista, artista: integral y radical, hasta las últimas consecuencias. Un "bicho raro" en esta sociedad de consumo donde el dinero y la vanidad son rey y reina; un "pepito grillo" susurrando verdades elementales en la conciencia de cada uno de nosotros; un mártir, suicidado por la ambición y el lucro ... en ocasiones podía ser alguien difícil de tratar, pero en él vivían la inocencia y el amor por todo lo vivo.
No era Cristo ni mucho menos, pero merece que se respete su pequeña aportación, su llamada de alerta, a la conciencia colectiva.

La dirección de correo de Iniciativa Man de Camelle es: mandecamelle@yahoo.es

La hoja de firmas de Iniciativa Man de Camelle, dirigida a la Xunta de Galicia.
Y las instrucciones para la recogida de firmas.

Interior del refugio


Alrededores del museo
Documentos:

Carta manuscrita de Manfred del 28 de enero de 1985.
Carta manuscrita de Manfred del 13 de noviembre de 1989.

Finalmente queremos haceros partícipes de una magnífica y emocionante canción compuesta por el cantante catalán Joan Isaac, homenaje a Manfred.

Podéis escucharla:

 


La letra de esta canción en catalán:

Manfred
Novembre obria els seus braços
i tu nu, com cada matí,
cercaves per entre les roques
el rastre del teu paradís.

On són els ocells d'ales blanques,
on és la salvatge remor,
on és la memòria marina
de escuma i elisi del nord.

I mut contemplant la tragèdia
recordes quan vares fugir
d'aquella Alemania boirosa
on res no tenia sentit.

Però Manfred què li han fet al mar?
que l'aigua s'ha tenyit de mort,
que arriben a la platja onades de vergonya
que ho embruitexen tot.

Pero Manfred que li han fet al mar?
que t'han atravessat el cor
amb llances de misèria
l'atlàntica bellesa que ho inundava tot.

Novembre obria els seus braços
i tu nu, com cada matí,
cercaves per entre les roques
el rastre del teu paradís.

Però qui ha estat capaç de robar-te
un somni de mar infinit,
la vida banyant-se a la platja
i el crit abissal dels dofins.

I diuen les bruixes marines
que et veuen badar pels esculls,
una ombra en tenebres, vestit de nuesa
i mar de tristesa al teus ulls.

Joan Isaac

Y la misma canción en castellano:

Manfred
Noviembre abría sus brazos
y tú desnudo como cada mañana,
buscabas entre las rocas,
el rastro de tu paraíso.

¿Dónde están los pájaros de alas blancas?
¿Dónde el salvaje rumor...?
¿Dónde la memoria marina...
de espuma y alisios del norte?

Y mudo, contemplando la tragedia,
recuerdas cuando decides huir
de aquella Alemania brumosa,
donde tú no tenías sentido...

Pero Manfred, ¿qué le han hecho al mar...?
Que el agua se ha teñido de muerte,
que llegan a la playa olas de vergüenza
que lo embrutecen todo...

Pero Manfred, ¿qué le han hecho al mar...?
Que te han arrancado del corazón,
Con lanzas de miseria, la atlántica belleza,
que lo inundaba todo.

Noviembre abría sus brazos
y tú desnudo como cada mañana,
buscabas entre las rocas,
el rastro de tu paraíso.

Pero quién ha sido capaz de robarte
un sueño de mar infinito,
la vida bañándose en la playa
y el grito abisal de los delfines.

Y dicen las brujas marinas
que te ven vagar por los arrecifes.
Una sombra entre tinieblas. Vestido de desnudez,
y mares de tristeza en tus ojos

Joan Isaac
(Traducción: José Manuel García Gil)


El festival de Cine de Ourense rompe con la imagen excéntrica de Man

Un documental descubre el hombre atormentado «que buscaba o seu lugar vital na arte»
CARBALLO/LA VOZ.
 
9/10/2010
  • Valoración(1 votos)
Los asistentes al Festival de Cine de Ourense, que se clausura hoy, fueron testigos del estreno del documental Manfred, o home sen paz , un trabajo dirigido por Simón Vázquez, que se encargó de abrir el ciclo de proyecciones y que resalta la cara artística de Manfred Gnädinger, el alemán de Camelle. La película, según explicó su creador, «racha coa imaxe que tiña de raro, tolo e excéntrico, descubrindo que detrás do seu radical xeito de vida estaba un home atormentado, que buscaba o seu lugar vital na arte, da que queda a súa testemuña no espazo artístico que el denominaba museo, así como en numerosos cadros espallados por Europa».
El documental, que ayer fue proyectado de nuevo, recuerda que Man fue el primer introductor en Galicia de la revolución estética de finales de los cincuenta y principios de los sesenta que dio lugar a movimientos como el land art, arte povera y environment art, «nos que bebía a súa inspiración».
La cinta pone de manifiesto, además, que para entender la figura de Man como artista no basta con observar su obra, sino que detrás hay un pensamiento, una filosofía, «unha maneira de vivir». Manfred, o home sen paz narra todo lo que ocurrió en la vida del alemán desde 1961, año en el que decidió instalarse en Camelle. «Neste recuncho da Costa da Morte creou unha interrelación co medio, coa natureza e logrou un auténtico refuxio, un mundo propio onde desenvolver a súa arte», explican los guionistas, Simón Vázquez y David Formoso.