miércoles, mayo 23, 2018

Morre Philip Roth, o escritor de "American Pastoral"

Morre Philip Roth, o escritor de "American Pastoral" | Ollaparo. O universal é o local sen muros



LibrosLiteratura — 23 Maio, 2018 at 06:56

Morre Philip Roth, o escritor de “American Pastoral”

por 

Na última hora, tamén finaran Bill Gold, o mestre dos cartaces de  Hollywood, e Robert Indiana, o escultor da parabra ‘Love’, un dos principais rerpresentantes do ‘pop art’ cuxa peza foi versionada arredor do mundo.

O escritor  Philip Roth morreu aos 85 anos en Nova York a causa dunha insuficiència cardíaca, segundo vén de informar o seu representante. Considerado un dos máis sobranceiros escritores dos EUA , gañou o Pulitzer por “American Pastoral”, publicado o ano 2013 por Kalandraka en versión galega de Fernando Moreiras.
Roth (Newark, 1933) escribiu máis de 30 libros, incluíndo unha triloxía coñecida como a “triloxía americana”, formada por “American Pastoral” (1997) , “I married a communist”(1998) e  “The human stain”(2000). Con ‘American Pastoral’ Roth gañou o Premio Pulitzer, un dos moitos premios da súa exitosa carreira. Tamén gañou o Premio Faulkner, a Medalla Nacional das Artes e o Premio Príncipe de Asturias. ‘Patrimony’, que explora a relación co seu pai, gañou o National Book Critics Circle Award. O autor, de orixe xudeo polaco-ucraniana, explorou cuestións como a crise sexual e existencial, a vergoña e a culpa, sempre cunha dose de humor.  Alén de “American Pastoral”, onde a través do personaxe do Sueco Levov, cuestiona os valores da sociedade estadounidense nos anos 60, coa guerra de Vietnam como pano de fondo, o romance en primeira persoa‘Portnoy’s complaint’ (1969)  – talvez o seu máis coñecido- un mozo de clase media explica as súas aventuras sexuais ao seu psiquiatra e vive atormentado pola súa obsesión polo sexo. Logo de máis de 50 anos de traxectoria, en 2010 escribiu “Nemesis”, a historia dunha epidemia de polio en Nova Xersei, o barrio onde creceu. O ano 2012 Roth anunciou, cando tiña 78 anos, que deixaba de escribir.
Bill Gold
Morreu o domingo pasado aos 97 anys quen deseñou os cartazes de Casablanca, Centauros do deserto, A laranxa mecánica, O exorcista,  Que foi de Baby Jane?, Esplendor na herba, Alien, My fair lady, Deliverance... Chegando a deseñar perto 2.000 cartazes, comezou a súa carreira profesional aos 21 anos na Warner, onde traballou até os  60 fundando despois o seu proprio selo. Dos seus traballos dicía que prefería “non explicar todo o filme e achegar o mínimo de información”. Eís os cartazes de  O exorcista ou de Alien, onde non aparecen os protagonistas.
Só cómpre repasarmos a listaxe de directores que confiaran en Gold para deitar a historia do cinema dos últimos sesenta anos, aquén a alén Hollywood:Elia Kazan ( Ao leste do Edén ), Alfred Hitchcock ( Crime perfeito ), Sam Peckinpah ( Grupo salvaxe ), John Ford ( Centauros do deserto ), Martin Scorsese ( Un dos nosos), John Huston ( A noite da iguana), Steven Spielberg ( Quenlla), Federico Fellini ( 8 1/2 ) e  François Truffaut (A noite americana ).

domingo, mayo 20, 2018

Israel navega hacia un iceberg, advierte el veterano pacifista Uri Avnery

Israel navega hacia un iceberg, advierte el veterano pacifista Uri Avnery





Israel navega hacia un iceberg, advierte el veterano pacifista Uri Avnery

A sus recién cumplidos 90 años, el pacifista Uri Avnery advierte de que "Israel se dirige hacia un iceberg" del que sólo le puede salvar una "paz sincera" con los palestinos, postura que contrasta radicalmente con sus inicios como activista de la organización armada nacionalista "Irgún".

"Mientras en Israel la ciudadanía se oponga, la paz no llegará. Nadie va a resolver este conflicto por ellos, ni siquiera la comunidad internacional podrá", afirma este idealista de marcado pelo canoso y barba blanca.
Reconocible por casi cualquier activista internacional que haya tomado parte en protestas contra el Ejército israelí en Cisjordania y otros territorios ocupados, Avnery sigue siendo un rara avis en la política de Israel donde trata de recordar en todo momento que sólo la solución de dos estados impedirá la gran colisión.
"Vamos hacia un desastre, y no me refiero precisamente a una nueva guerra. Israel teme convertirse en un Estado de mayoría árabe, yo también lo temo", afirma el presidente del llamado "Bloque de la Paz" (Gush Shalom) al advertir que sin esta fórmula la gran catástrofe será un "régimen del apartheid al cuadrado".
Para este pacifista incansable la opción de un estado binacional es "inconcebible" porque significaría "compartir el poder y la autoridad en todo" y "no para ese fin surgió la empresa sionista", "respuesta natural" de los judíos -explica- a los movimientos nacionalistas del siglo XIX y al antisemitismo del que estaban siendo víctimas en Europa.
Se trata de uno de los contrastes más fuertes en la personalidad e ideología de quien en Israel es identificado con la izquierda más radical, pero que nunca estableció lazos con ningún movimiento socialista ni comunista y que, bajo su manto de pacifismo a ultranza, esconde aún destellos nacionalistas.
"Yo soy una persona nacional (sic). En nuestros días, la (identidad) nacional es el marco natural de la especie humana, la pertenencia a una nacionalidad determinada es una necesidad e incluso un derecho básico de cualquier ser humano", sostiene quien de la mano de su familia emigró de Alemania al Mandato Británico de Palestina tras la llegada de los nazis en 1933.
Para Avnery, "lo único bueno que Hitler hizo en su vida: expulsarme (para que viniera) a la Tierra de Israel".
"No me veo viviendo en Alemania, no en la de antes (y) no en la de ahora... y no sólo eso, no me plantearía vivir en ningún otro sitio", apostilla.
En el salón de su casa en Tel Aviv, un séptimo piso con vistas al Mediterráneo, y con una foto a sus espaldas en la que aparece con el líder palestino Yaser Arafat, Avnery asegura a Efe que no hay ninguna contradicción en su ideario político.
"Entré al Irgún a los 14 años. Me sentía hebreo (en el sentido canaanita de la palabra), no judío, y creía que merecíamos tener un Estado propio y expulsar al régimen colonial (británico). El mismo principio aplico al movimiento nacional árabe-palestino", dice.
La corriente caananita, muy popular durante los años 40, abogaba por una nueva identidad para el "obsoleto" judaísmo diaspórico, un modelo supranacional semítico que casi exhortaba, al menos sobre el papel, a la colaboración entre los movimientos nacional sionista y árabe contra el ocupante británico.
"Antes de la creación del Estado (en 1948) buscamos una base común, entonces era fácil, hoy es problemático porque se han creado dos narrativas opuestas", agrega mientras sostiene en la mano un pequeño libreto que, bajo el título de "Verdad frente a verdad", compara las perspectivas históricas de israelíes y palestinos.
Periodista, escritor, político, activista... y hasta lingüista aficionado, Avnery prefiere sin embargo dejar atrás el pasado y mirar al futuro que, pese a su avanzada edad, afronta con optimismo y la esperanza de que este "conflicto entre dos movimientos nacionales por la misma tierra", una "tragedia" sin precedentes en el resto del mundo, se resuelva lo antes posible.
Su mayor logro en casi ocho décadas de lucha fue ver cómo los israelíes aceptaban finalmente la visión de dos estados, que él promulga a los cuatro vientos desde 1949.
El mayor fracaso es que su pose provocadora -siempre fuera del consenso- le ha impedido consolidar una fuerza política capaz de alcanzar una paz verdadera, reconoce.
Tras décadas de crítica implacable contra el "establishment" sionista e israelí, de atrevidos encuentros con Arafat en momentos de gran violencia (su madre lo desheredó por el primero en Beirut en 1982), de aunar esfuerzos con algunos de los enemigos más acérrimos de Israel (Hamás), de peticiones de embargo internacional contra su propio país y de enfrentarse al Ejército en incontables protestas, el común de israelíes lo percibe más como "traidor" que como un "patriota".
Y es que Avnery no deja de ser para muchos israelíes un auténtico misterio, un pacifista inquietante en cuya personalidad se mezclan idealismo y un pragmatismo para algunos casi maquiavélico, un laicismo a ultranza y la suprema devoción por la paz.
Se considera a si mismo "un patriota israelí postsionista, en el sentido original de la palabra", antes de aclarar que, en ningún caso, "postsionista" quiere decir "anti-israelí" o que no considere legítimo el movimiento sionista hasta 1948, cuando cree que la creación de Israel lo hizo quedar obsoleto como movimiento de liberación nacional.
Elías L. Benarroch, Agencia EFE

jueves, mayo 17, 2018

Nove maneiras máis de ser muller

Nove maneiras máis de ser muller





Nove maneiras máis de ser muller

Testemuños de mulleres sobre a condición feminina nestes días de combate para reclamarmos o que nos é propio.

Erea Blanco | Texto | Alberte Murado | Ilustración
Sorprende que a estas alturas sigamos con reclamacións de hai 107 anos. Pero seguimos cunha fenda salarial e os traballos que se nos ofrecen son non cualificados, mal pagados e temporais, o que nos obriga a emigrar ás mozas e deixa ás adultas o labor dos coidados familiares.
Para min ser e reclamarme como muller galega e de clase obreira foi redescubrirme tras moitos anos cumprindo o que o sistema determinou que me correspondía polos xenitais cos que nacín.
As mulleres somos mulleres desde que se nos coloca nuns roles de submisión e todo o que fagamos en contra da norma vixente sáese dese roles, mais, nesta altura hai moitas respostas á pregunta sobre o significado de ser muller. Aquí van algunhas (nove e a miña propia) que fomos recollendo estes día.

Eugenia. Ferrol. 46 anos

Pois así, de primeiras, teño que dicir que ser muller é un marrón. Si, como é un marrón ser pobre neste mundo ou ser dunha etnia non dominante ou, en fin, ser de calquera grupo social desposuído de poder.
Cando nena non era consciente disto, eu sempre andei moi contenta de ter unha cona e unhas tetas no meu corpo, aínda hoxe estou contenta por iso. Se é que é iso o que define muller, estou moi contenta de selo.
Pero entón chego ao lugar onde atendo a esta definición, precisamente: que é o que é ser muller? Se aceptamos a definición do heteropatriarcado e ser muller é ter características sexuais femininas e ademais ter gusto polos homes (definidos estes exactamente igual, claro), me rebelo: isto é tan limitador e excluínte e xa de por si sexa de desigualdade, que eu rexeito a definición.
Eu quero poder dicir que son persoa e me manifesto sexual e amorosamente como me veña en gana. (Ao loro, por favor, estupideces aparte: non se aceptan perversións e violencias, non entran dentro da manifestación amorosa e sexual da que falo)
Pero é certo que mais alá do meu desexo, son recoñecida como muller e entón penso que como integrante de esta clase social dominada historicamente: ensinada a calar, esperar, sacrificarse, someterse; ser observada continuamente como obxecto sexual, dividida historicamente entre putas e santas; obrigada dende as veas a coidar (coma se iso fose só inherente a ser muller e non a ser persoa); mal pagado o noso traballo cando se paga; invadida sempre en tan variadas formas no noso espazo de soidade; interrompida continuamente, cuestionada e excluída das elites culturais, técnicas e artísticas; violentada, violada, golpeada e asasinada; desposuída de apelidos, propiedades, dereitos… desposuída de fillos e fillas, fábrica de carne para o sistema… Como integrante desta clase para min ser muller é tamén o exercicio de ser consciente disto e construír a miña vida e relacións en consecuencia, e polo tanto loitar para amar en igualdade, traballar en igualdade, manifestarme en igualdade, ensinar o meu fillo en igualdade, etc. E todo isto me leva tamén a rexeitar toda desigualdade social e rexeitar profundamente o sistema global dominante, e pensar que o feminismo é unha bendición para todos: os desposuídos para deixar de selo e para os poderosos, condenados a ser axentes violentos, ben se midan o carallo, a carteira ou os mísiles.

Paris. Vilagarcía. 30 anos.

Non é pregunta pequena… Para min ser muller é moitas cousas, un sentimento, unha peza fundamental e importante da miña identidade, moitas veces é felicidade mais tamén é resistencia, loita e vitoria constantes. Ser muller é tamén ter a capacidade de extraer a mellor esencia do mundo que nos rodea, é vivir constantemente atravesando horizontes e ir, aos poucos, alcanzando unha harmonía indescritíbel coa miña propia experiencia.

Gloria. A Coruña. 45 anos.

Para min ser muller é vida, é frescura, é tenacidade, é creatividade, intelixencia, empatía, sabeduría, solidariedade… e para min ser muller e ser grandes loitadoras da construción dunha sociedade (…) que impulse a igualdade e que estea chea de vida pola forma de desenvolverse. Pero sabemos que a realidade é outra, e nestes últimos anos e en demasiados casos ser muller supón para moitas a liberdade, a excravitude, o maltrato… sobrevivir, estar todo o día saltando barreiras, e sobre todo, as condenas. Porque moitas delas están sendo condenadas polo feito de ser muller. Triste sociedade, non? (…) …é unha carreira de fondo na que a única saída a que se nos induce é ao silencio e a deixar de sermos.
Tocador de áudio


Carlota. Melide. 18 anos.

… simplemente son persoa pero cunha serie de “debería” que teño ás costas, entón, debería depilarme, debería ter o pelo longo, debería volver acompañada a casa, debería cubrirme o peito cando estou na praia… Moitas veces fixen o que supostamente debería e, outras moitas pois non… entón ser muller é unha loita constante contra os “debería”.
Ademais de cargar seguido con eses debería, sénteste cuestionada por calquera cousa, por exemplo: contestas mal e xa pensan que tes a regra, ou sénteste vulnerábel ou así é como queren que te sintas… no sentido de que pasas polo medio dun grupo (todo homes) e sénteste observada, sentes como falan ás túas costas sobre ti, como opinan sobre o teu corpo sen dereito ningún, como te violan coa mirada dalgún xeito. Ser muller para min é loitar continuamente por non sentirme así, loitar contra os “debería”, loitar contra todo o que me oprime porque ao final tristemente, hoxe en día, ser muller é ser oprimida.
Tocador de áudio


Iria. Coruña. 29 anos.

…tomar conciencia dun mesmo se cadra é o máis difícil de resolver, e se cadra é algo que nunca chegaremos a resolver. Entón, vou falar da miña experiencia profesional para tentar responder a esta pregunta… entón dicir que no mundo das artes, concretamente no mundo do teatro e no mundo do audiovisual aos que me adico, pois ser muller para min significa estar sometida a uns corsés que socialmente xa existen, pero que se cadra na nosa profesión, por ser pública e por estar fundamentada no poder da imaxe, pois se acentúan e o seu efecto (…) é en ocasións devastador. Por exemplo,  unha muller no audiovisual a súa carreira é máis curta ca dun home. Por que? Porque pasada certa idade hai mulleres coas que xa non se conta para traballar. Por que? Seguramente haxa moitas respostas para isto, pero é unha realidade. Ser muller significa tamén cobrar menos. Ser muller significa unha dobre vara de medir, é dicir, moitas veces as actrices acceden a un papel porque son guapas e non polo seu talento (…) coas que non se expoñen, as que están detrás, concretamente as directoras, as directoras de cine ou directoras de produtos audiovisuais televisivos, pois hai un estigma… cada vez que unha muller dirixe unha película parece que ou presuponse que ten que facer un produto determinado ou cunhas características determinadas que o diferencian do cine que fan os homes… (…) case tes que demostrar que por ser muller tes que facer un tipo de cine determinado… é a peor parte disto para min, na miña opinión, é que moitas veces cando unha muller dirixe unha película ou unha especie de televisión importante é unha especie de concesión (…) Para resumir, penso que igual que na sociedade as mulleres teñen que demostrar moito máis ou con maior insistencia cos homes a súa valía…»
Tocador de áudio


Vanesa. Monfero. 38 anos.

Ser muller é ser unha persoa. Non me gusta a división por xénero. As persoas poden nacer con xenitais femininos, masculinos ou cunha mestura de ambos. Poden ser persoas máis femininas ou máis masculinas, máis ou menos machistas ou feministas. Nacer muller supón estar nunha situación de desigualdade. Unha muller ten máis dificultades que un home para gozar da súa liberdade. Ás veces chocamos cos tempos e as lóxicas de produtividade do mundo no que vivimos, pois normalmente é difícil conciliar a vida familiar e a laboral. Ser muller é unha experiencia vital marabillosa, pois cada muller é varias mulleres en si mesma. As mulleres somos capaces de poñernos como ninguén no lugar dxs outrxs, de ter empatía, e de conectar co entorno e co mundo dun xeito complexo e especial. Penso que o noso xeito de pensar é transversal, e isto é unha virtude.

Mar. Arteixo. 41 anos.

Non teño tempo para nada. Esa son eu. Fáiseme costa arriba contestar a túa pregunta. Por un lado respondería o máis básico en canto a condición sexual, digamos, ou sexista, e non tanto respecto das cuestións de xénero… Tería que estruturar un discurso que non sei se é propio ou alleo… e non sei canto me sinto muller.
Eu teño moitos sentimentos confrontados dende a infancia coa miña condición de muller, non?… E tamén cunha evolución enorme porque moitos dos pensamentos que teño a día de hoxe foron elaborados a través de discursos e de observacións e análises políticas (…) unha parte desa análise non é propia senón do que teño lido ou escoitado (…) hai unha parte así moi de esencia que é moi apegada na que recoñezo o meu machismo e unha serie de valores que as veces dubido se son tanto cuestións do patriarcado ou desas dinámicas culturais e sociais, desas dinámicas de poder. Non son quen a día de hoxe de atribuírllas exclusivamente a unha orixe masculina (…) Quero pensar que tamén é un constructo e que esas dinámicas de poder e contrapoder que se dan na natureza non son exclusivamente de xénero, non?
Tocador de áudio


Faia. A Coruña. 19 anos

Non sei… polo feito de ser muller xa estou condenada a que se me asignen características e formas de ser que coincidan co canon de “feminidade”. Non son características que me representen. Tamén é estar sometida a estética que se nos impón porque aínda que non a sigas son cousas que sempre che acaban afectando de algo forma: a cousa de estar delgada, de depilarse… Tamén está o feito de ser valorada dunha forma diferente ou que esas mesmas persoas que pensas que te critican por facer algo, despois sexan as mesmas que che din que eres libre de facer o que queiras como muller. Non sei… de momento é todo o que che podo dicir.

Luísa. Lalín. 81 anos.

Ser muller sempre foi a parte mala da historia. Para min significou marchar traballar a Inglaterra porque naqueles tempos na casa non chegaba cun só salario, tamén ser muller fíxome escoller deixar á miña filla durante anos para lle poder dar un bo futuro. Supoño que ser muller é sacrificio. Eu, por sorte, volvín; cousa que non lle pasou a outras moitas. No rural sempre se traballou con todo o mundo e nunca sentín discriminación para traballar a terra, pero si que é certo que as máquinas e as matanzas sempre foron cousa dos homes.

Erea. Ourense/A Coruña. 20 anos.

…reclamarme como muller representa unha ruptura co patriarcado desde a base, non acatar os roles que me veñen impostos, é reclamarme libre e empoderada, é rachar con todo o que asumín durante anos e asumirme insubmisa ante as premisas patriarcais que se nos impoñen desde a infancia.
Evidentemente ser muller na actualidade supón moitísimas trabas á hora de conseguir un traballo, de conseguir simplemente ser valorada polo que se é, sen influírse polo físico ou pola sexualidade. É erguerse todos os días para darse cabezazos contra unha parede por semellar tola por reclamar igualdade en todos os ámbitos da nosa vida. Mais tamén é traballar polo resto de mulleres, é adicar tempo e folgos a unha loita común: a da igualdade. É tecer lazos con centos de mozas que pasan polo mesmo que paso eu a diario, é comprendernos entre nós, defendernos e coidarnos, a sororidade é unha das armas máis fortes que temos as mulleres a día de hoxe para seguir sendo a resistencia a este sistema que nos colocou do lado débil, do lado que non importa e do que sempre perde.
Tocador de áudio


Nunha versión anterior deste texto mudouse erroneamente o termo ‘sororidade’ por ‘sonoridade’. [data da corrección: 7/03]

viernes, mayo 11, 2018

Gertrudis Rivalta: “No hay dicho que me perturbe más que ese que dice que el mejor invento de los españoles fue la mulata”. (II) – Afroféminas

Gertrudis Rivalta: “No hay dicho que me perturbe más que ese que dice que el mejor invento de los españoles fue la mulata”. (II) – Afroféminas



Estás inmersa en un “mundo de hombres”, con lógicas masculina y donde lo varonil es sobrepreciado, ¿ha dejado eso en tu carrera y en tu vida algunas huellas?
Muchas exposiciones se fraguan en torno a filias personales, en grupos formados en los que son importantes las afinidades, la relaciones sociales y es sustancial formar parte “del grupo”. Cuando ese grupo es mayoritariamente masculino, lo tienes más difícil si eres mujer y, en ocasiones, sientes que tienes que superar la legitimación del grupo, incluso cuando los consideramos hermanos y amigos. Esto no está mal cuando se hace en condiciones de igualdad y por la calidad del trabajo, pero si lo está cuando entran factores menos serios como lucir de una determinada forma o asumir que tu papel tiene que ser menor, el que se te supone o se te asigna.
Yo he sentido la incomodidad de compañeros cuando me he querido salir de ese rol en el que “me han dejado” participar y me he tenido que luchar cada centímetro de mi espacio. A veces resulta agotador.
Aunque cada vez encontramos más y más influyentes mujeres en los puestos de gestión, la presencia de las artistas femeninas en ferias y galerías sigue siendo minoritaria, y también lo es en los puestos donde se deciden las compras y ventas de las grandes colecciones.
Hace unos meses en la pasada Feria de ARCO, las mujeres artistas realizaron una acción para llamar la atención de cómo el mundo del arte era un mundo muy poco igualitario.
Pese a tratarse de un sector considerado culto, a donde los avances de género tendrían que llegar como avanzadilla, las mujeres no somos ni de cerca un cincuenta por ciento del mismo.
Cuando repaso mi trayectoria y las exposiciones en las que he participado y en las que no, me resulta fácil comprobar cómo en muchas ocasiones la inclusión o exclusión ha sido decidida, repito, por hombres y cómo las mujeres en esos proyectos colectivos éramos una llamativa minoría.
Por ejemplo, en la emblemática Queloides, en su primera edición, yo fui la única mujer participante. En ese momento no fui tan consciente de que eso era señalable, pero estaba segura de que algo teníamos que decir las afrodescendientes de la isla; sentí la gran oportunidad de reivindicar nuestra raza y nuestra historia.
Al final, ésta idea de localizar e “iluminar” la experiencia social de la mujer negra se fue abriendo a otras realidades “africanas”; ya no solo cubana; la explotación por razones de raza, nuestra experiencia añade la explotación sexual, nuestra cosificación, el tratamiento de “objeto bonito” con el que se nos “piropea”.
No hay dicho que me perturbe más que ese que dice que el mejor invento de los españoles fue la mulata. Es realmente humillante. Hemos constatado, sin embargo, que esta mirada personal y producida desde este lado, queda en un segundo plano y si llega al espectador es a través de la perspectiva de un hombre que fija su atención en el tema, se lo apropia sin haberlo experimentado en su propia piel y lo legitima para “salvarnos”. Se agradece, pero seguro que podemos hacerlo por nosotras mismas si se nos da la ocasión.
DSC_1465
 Performance de Gertrudis.
Exposición personal: Identificarme (2000)
En una exposición, por ejemplo, mi obra “Mulata Tropical”, en la que una mulata yace “hermosamente muerta” con un disparo en su rostro que de primeras parece una rosa en su boca, llamaba la atención sobre esa sexualización a la que antes me refería, hasta en el momento más dramático.
La obra la exhibí por primera vez en Cuba en una expo personal, junto a toda la serie basada en la obra de Walker Evans, luego en otra importante edición de “Queloides”, mucho más extensa e inclusiva, maravillosa.
Recuerdo luego que cuando la expuse en Francia, en Espace Croix Baragnon, la gente al principio se acercaba a la obra, muy contenta, a contemplar esta bella mulata dormida que debía encajar,” por supuesto y como debe ser” en sus cánones preestablecidos europeos sobre el sujeto femenino caribeño ¡Imagínate!…Cuando se daban cuenta, se llevaban las manos a la boca o fruncían el ceño un poco enfadados:”Ohhh, Elle est morte. Quelle horreur” (Ohh, pero si está muerta, qué horror).
Creo de todas maneras que este escenario está cambiando en favor del crecimiento de las mujeres, ahora, espero que también lleguemos las afrodescendientes a esas zonas importantes de decisión en calidad de igualdad.
 ¿Arte femenino?
Si bien creo que parto de una actitud feminista, la verdad es que tengo que admitirlo, tengo que decir que no defiendo la existencia de un “arte femenino”.
Parece contradictorio pero no lo es, es más me molesta un poco esa etiqueta; las mujeres hacemos ARTE, uno espectacular que tiene su derecho a compartir el “centro” y que desde mi punto de vista debe exponerse en las mismas condiciones que cualquier otro; no hacemos las líneas más flojitas, ni los trazos más redondeados, no pensamos más bajito, ni somos más histéricas, la regla tampoco influye tanto (me río).
DSC_7927 Gertrudis Rivalta
Teatrillo 3
Por demás, nos interesan los mismos temas que a cualquier otra persona y solo nuestra experiencia vital matiza cómo los afrontamos desde nuestra perspectiva propia.
Creo que en la mayoría de las ocasiones, un espectador casual no puede saber si mi obra está hecha por una mujer o por un hombre, porque como creadora nunca me ha interesado crear esa barrera. Es ahí donde soy fuerte y libre. De hecho hay quien me ha dicho alguna vez que a veces hago obras un poco masculinas jajaja. Ya tú sabe, como si el arte tuviera sexo… ¿Tiene sexo el arte?…
¿Qué ha representado para ti ser una mujer negra artista de la plástica con una obra contestataria y para nada complaciente? ¿Malos ratos?, ¿retos?, ¿contradicciones?
Es un doble reto porque al final se espera de ti que casi milites desde ese lado perpetuamente pero en cambio quieres ampliar la visión y sentirte libre de abordar otros contenidos (no menos reivindicativos o contestatarios); por otro lado tu sabes que este tema puede dar voz y visibilidad a muchas mujeres y quieres mantenerlo como “algo presente” y bien motivado.
A pesar de todo, también pienso que es lo mejor que me podía pasar. Al menos la reivindicación de estos asuntos no pasará inadvertida para la gente que aprecia este trabajo. Mi familia está contenta y algunos amigos y colegas también. Estoy segurísima de que en el futuro, cuando pase mucho tiempo y ya yo no esté, alguna mujer negra descubrirá toda esta obra, la que he podido mostrar y la que no y se sentirá representada y la estudiará y tendrá suerte y entenderá muchas cosas que ahora no están encontrando su espacio y su lugar. Le servirá como espejo del “pasado” que refleja el “futuro”; porque mi obra siempre habita el “presente”.
 Al final todo eso me ha servido para crecer y mejorar, pues esas circunstancias que se perciben como obstáculos no son más que condiciones para implementar la práctica. Los afrodescendientes debemos dejar de operar en los espacios que se nos otorgan. Es como la cuota. ¿Por qué seguimos esperando a que nos den permiso? Es como si todavía en el sótano del subconsciente estuvieran guardadas las memorias de la colonia. Ya no tenemos que pedir permiso ni esperar que nos dejen hablar o hacer y es en nosotros donde tiene que “realizarse” ese cambio también.
Sin duda alguna, identidad racial y el género son, sin exagerar, las dos temáticas más importantes de tu obra. Mi pregunta: ¿te consideras dentro del “artivismo”? ¿crees que tu obra se podría usar como denuncia de las desigualdades?
Sí, soy totalmente reivindicativa, pero en mi caso, la protesta es menos bulliciosa, con menos alarde. Es algo más reservado, fluye de adentro hacia afuera y luego vuelve a anidarse en la mente y el pecho. Sucede despacio y a larga distancia.
Sabes que hay varios tipos de corredores: Velocistas, medio fondistas y fondistas, pues en mi caso, tratándose de mi producción artística, soy fondista. Una protestante pacífica, pero luego un poco pesada porque soy muy insistente.
En mi interior soy una persona ingobernable; esto también me lo hacen notar y “sentir” la gente que me rodea, familiares, marido, amigas y amigos. No lo parece para aquella persona que no me conoce de cerca, pero así es. Te lo juro que me esfuerzo por portarme bien (risas), pero dentro salta la catapulta de vez en vez.
El budismo me ha ayudado mucho con eso, se lo debo a mis maestros Ángeles de la Torre, una monja budista y una super woman y a mi lama del Tíbet Geshe Lamsang-la.
El artivismo es un término que creo que lo acuñaron las Pussy Riotpara definir a aquell@s artistas cuyo arte tiene un alto contenido político. En mi caso más que político hay un buceo por lo social, evidentemente todo está interrelacionado así que al final se perciben destellos de lo político, en tanto que delegamos en nuestros representantes que velen por esa justicia social.
Además, mi artivismo parte de un posicionamiento muy libre, no me siento representante de nadie, más bien un ariete que choca contra los muros que encuentra y de que tanto dar termina por abrir un hueco y ¿Quién sabe? Abrir alguna que otra puerta.
Ya te digo, la mejor definición para mí es la de una buceadora de esas que busca por los latones de basura y encuentra tesoros; así mismo pero en el arte; con la historia social y con todo eso. Cuando estás inmerso en ello, las desigualdades se ven mucho más claras, tú no las estás mirando desde arriba, o desde la distancia, no; las estás mirando de frente e incluso desde abajo.
Las desigualdades existen y hay que mostrarlas, sino se muestran ¿Cómo sabemos que existen? ¿Y cuáles? ¿Cómo sabemos sobre qué punto tenemos que trabajar para mejorar eso? Si muestro algo, de verdad que lo que quiero es que lo mejoremos. No creo que el artivismo o la denuncia de cualquier injusticia siempre tenga como punto de partida el deseo de dañar, sino al contrario señalar la necesidad de una mejora.
cuquita-002_12_2
Cuquita 2. Trabajo sobre revistas
Qué opinión te merece que sucede ahora mismo luego del desarrollo de la tecnología, de las nuevas corrientes del arte visual, etc?,
Las nuevas tecnologías son importantes porque en sí mismas reflejan nuestro presente a su vez que ofrecen otros medios para expresar las ideas que antes debían ser reflejadas de otra manera. Son oportunidades. Por ejemplo el tema de la telefonía móvil, a mí me parece un fenómeno muy interesante y viene ocupando un espacio primordial en nuestras vidas desde hace ya un buen rato. Estaría muy bien una pieza que tratara sobre el momento en que este medio se hizo accesible a la población en la isla, pero más aún el momento que se masificó la comunicación “con el otro mundo”, el de la “gente de afuera”. Ya no solo pueden oírlos de manera inmediata, sino que también hace ya unos añitos pueden verlos!!!
El arte siempre ha estado relacionado con la ciencia y con la tecnología. El mero hecho de que se empezaran a fabricar los tubos de pintura en el siglo XIX significó una revolución notable que sacó al pintor a la calle, lo llevó a la necesidad de replantearse la luz y acabó por propiciar el impresionismo. ¿Cómo puede una mente creadora abstraerse de todas esas posibilidades?
¿En qué estás trabajando en estos momentos?
En el presente tengo obra expuesta en una sala muy bonita de Rojales que está dirigida por el ayuntamiento de Alicante, que se llama “Sala Mengolero”. Es parte de una muestra colectiva. La obra se basa en el proyecto “Memorabilia Dona Alacant Art” en el que fui incluida, contamos con un catálogo muy muy coqueto y muy bien realizado por Inés Villaparis y Paco Esteve.
Estoy también preparando una pieza de videomapping que se llama “Tu cara ante la luz” para una muestra colectiva que ha sido premiada en el prestigioso concurso de curaduría de La Lonja del Pescado en Alicante. Esta galería es absolutamente maravillosa y súper profesional. El proyecto se llama “TOT EL QUE VEUS ES ART/ TODO LO QUE VES ES ARTE”.
Luego estoy trabajando en un proyecto personal para la sala Víctor Hugo en La Habana pero ya para el próximo año, hasta ahora en lo que estoy es planteando bien el proyecto para presentárselo a mi curador. Ojalá y al final le den luz verde.
He sido invitada por el diario INFORMACIÓN a una muestra solidaria, donde presentaré cinco obras.
Por otro lado este año se presenta un poco más académico así que mientras llegan mis notas del Ministerio de Educación de Madrid estoy planificando mi máster en Pedagogía.
También estoy preparando los temas de mi doctorado, específicamente sobre el carácter sociopático del mercado del arte. Por supuesto que no soy psicóloga pero ¡he vivido bastante!. Para esto cuento con varios asesoramientos; estoy trabajando y consultando a buenos profesionales. Me pregunto constantemente: ¿Qué nos devendrá en la era de la neuroeconomía, la ciencia que estudia cómo funciona nuestro cerebro frente a un estímulo económico?
 Son ya los psicólogos y los psiquiatras los que están detrás de muchas decisiones que achacamos solamente a los economistas. El mundo está mutando a la “economía del supermercado” en cualquier departamento y el arte no va a ser menos. Este tipo de proceder no se desenvuelve en los planos fácilmente observables para gente corriente como yo, se requiere mucho poder para entender realmente qué está sucediendo y cuáles son las salidas posibles y las cartas que están sobre la mesa: Ahora siembran semillas de mostaza de manera silenciosa para recoger enormes árboles en el futuro. En estos tiempos: Twitter, Facebook, YouTube etc. ya no son el futuro por venir. ¿Seguirá Cuba siendo una isla que se repite? No lo creo, “a poc a poc com diuen els valencians” or better to say: “step by step, little by little” Cuba actualizará su modelo inevitablemente.
Para culminar, si tuvieras que escribir una última línea sobre ti misma como artista ¿qué dirías?
Parafraseo a Florence Foster Jenkins (Peli que todos deberíamos ver), para el futuro: “Alguna gente podrá decir que no podía hacer Arte, pero nadie puede decir que no lo hice”…jajajaja.


Sandra Abd´Allah-Álvarez RamírezSandra Abd´Allah-Álvarez Ramírez
Licenciada en Psicología por la Universidad de La Habana, 1996; Máster en Estudios de Género, 2008; y diplomada en Género y Comunicación por el Instituto Internacional de Periodismo José Martí. Diez años de experiencia laboral como editora y periodista del sitio web Cubaliteraria. Gestiona la bitácora Negra cubana tenía que ser (negracubanateniaqueser.com) desde junio del 2006. En la actualidad desarrolla el Directorio de Afrocubanas (directoriodeafrocubanas.com). Colaboradora de Afroféminas, Pikara Magazine, Global Voices, Hablemos de sexo y amor y Cuba Posible
Nació en La Habana y reside desde 2013 en Hannover, Alemania.